Een wegwijzer is een object waarop een 'weg', attractie, horeca, faciliteit of zelfs complete route wordt aangegeven. De Efteling heeft verschillende type bewegwijzering, aangepast aan de verschillende omgevingen waarin ze staan. Tevens kent de Efteling twee wegwijzers in beeld-vorm, namelijk de Sprookjeswijzer en Kleine Boodschap.
Inhoud
Park
Universele wegwijspalen
De meeste wegwijzers in de Efteling zijn in de vorm van een metalen paal met daaraan langwerpige bordjes die verschillende kanten op wijzen. Deze wegwijspalen staan verspreid door heel het park, veelal op drukke kruispunten.
Iedere paal is gedecoreerd met een bovenaan een bol en daaronder een ronde schijfband met daarop de naam van het rijk waarin deze staat. Bovendien zijn de palen uitgevoerd in vijf verschillende kleuren, corresponderend met ieder van de vijf rijken:
- Marerijk = groen
- Reizenrijk = oranje
- Ruigrijk = rood
- Anderrijk = blauw
- Fantasierijk = paars
De hoeveelheid borden en bestemmingen verschilt per paal maar ze bestaan allemaal uit minstens drie 'verdiepingen'. De borden op de bovenste verdieping hebben een beide achtergrond en wijzen naar de verschillende rijken, aangeduid door middel van een icoon met skyline en banier met de naam van dat rijk. Ook wordt het Sprookjesbos aangegeven met een eigen icoon. Overigens staan in dat gedeelte van het park geen wegwijspalen, enkel houten wegwijzers (zie aldaar).
Daarna volgt een (optioneel twee) verdieping(en) met attractie-wegwijzers, wederom met beige achtergrondkleur. Per bord staan maximaal twee attracties aangegeven, herkenbaar aan naam, in kleur corresponderend met het rijk waarin deze attractie ligt, en een icoontje.
De derde (of vierde) verdieping wijst uitsluitend naar facilitaire zaken zoals het dichtstbijzijnde toilet, EHBO-post of de uitgang. Deze staan middels een icoon aangegeven op borden met dezelfde achtergrondkleur als de wegwijspaal zelf.
De huidige palen, 23 stuks, werden in juli 2025 geïntroduceerd. Een jaar eerder, in juli 2024, werd via onderzoekspanel Raad der Wijzen al een vragenlijst rondgestuurd om de meningen over een voorgesteld ontwerp te peilen.
Marerijk
Reizenrijk
Ruigrijk
Anderrijk
Fantasierijk
Overige wegwijzers
Verspreid over de Efteling, maar voornamelijk in het Marerijk, zijn nog enkele andere wegwijzers te vinden. Zo heeft toiletgebouw 't Gemack een eigen, uitgebreide wegwijzer, ontworpen door Anton Pieck. Ook voor de EHBO-post in Marerijk is aan beide kanten van de weg een wegwijzer voorzien.
In 2015 kreeg het plein voor de ingang van Baron 1898 een enkele wegwijspaal in eigen stijl, gebaseerd op de toenmalige universele modellen. De achtergrond is Piecks blauw en de omkadering Piecks geel. De bordjes werden ook voorzien van een eigen lettertype.
Wegwijzer van 't Gemack, rond 2016
Wegwijzer t.b.v. EHBO-post Marerijk
'Stationslook' wegwijzer voor Station de Oost, 2013
Bij Baron 1898
Rijkovergangen
Voormalige wegwijzers
Oorspronkelijke wegwijspalen, tekst
In de jaren vijftig en zestig gebruikte men in het hele park houten wegwijzers. De wegwijzer bestond uit een vierkante paal met bovenop een klein ornament. Aan een of meerdere van de vier zijdes van de paal hing een rechthoekige plaat met daarop de aan te duiden attracties of faciliteiten.
Uitsluitend pictogrammen
In de jaren zeventig tot en met eind jaren tachtig bleven de houten wegwijzers behouden maar gebruikte men ronde pictogrammen met illustraties van attracties, horeca en faciliteiten ter vervanging van de teksten op de rechthoekige platen. Het geheel was uitgevoerd in Pieckkleuren.
De wegwijzers waren niet in één oogopslag te 'lezen' vanwege de fraaie maar ook wat ingewikkelde pictogrammen en het ontbreken van elke vorm van begeleidende tekst. Waarschijnlijk is dat ook de reden dat deze wegwijspalen eind jaren tachtig werden verwijderd.
Enkele borden in deze stijl, waaronder uitgangsborden en toilet/garderobe-borden bleven nog lang in het park hangen. Het vermoedelijke laatste bord in deze stijl werd verwijderd in september 2022 bij de sluiting en sloop van de toiletgroep van De Witte Walvis.
- Eerste type wegwijzers
Bij de Toegangspoort Sprookjesbos, met tekst, jaren 60
Oude wegwijzer met tekst
Wegwijzer met tekst, alleen een Stoomtrein-pictogram, 1970
Bij de Toegangspoort Sprookjesbos, met pictogrammen, jaren 70
Met pictogrammen en een los bordje voor de Python, 1981
Wegwijzer met koksfiguur, bij het Café-Restaurant, 1978
Seylend Fregat met pictogrammenbord, 1982
Wegwijzer met pictogrammen bij het centrumplein, 1983
Houten wegwijspalen 1988-1995
Vanaf 1988, een jaar na de invoering van de rijkenindeling, worden de beige gelakte Pieckse wegwijzers vervangen. Niet langer worden alle attracties afzonderlijk genoemd, maar gaat het over highlights, park-arealen en de uitgang. De nieuwe wegwijspalen bestaan uit een houten vierkanten paal. Bordjes staan daar haaks op en de paal kan dus 'slechts' in 4 richtingen wijzen. De borden zijn ook van hout met witte titels met schreefletter met gekleurde pijltjes als uiteinde, afhankelijk van in welke windrichting de attractie ligt. De kleuren waren als volgt:
- Uitgang = wit
- Noorderpark = geel
- Oosterpark = rood
- Westerpark = blauw
Witte schreefletter, te dicht op elkaar geplakt, 1988
Eenvoudige houten wegwijzer in de speeltuin, 1989
Wegwijzer (r) met rood gekleurd uiteinde voor Oosterpark, 1989
Houten wegwijzer tegenover het Seylend Fregat, 1991
Seylend Fregat met reepje paal, 1995/1996
Wegwijspalen 1996-2025
In 1996 werd een nieuw, universeel model wegwijzer geïntroduceerd: donkergroene metalen palen, geplaatst op verschillende drukke knooppunten in het park. Ze gaven rijknamen, grote attracties en horeca aan, waarbij ieder bord was voorzien van een gouden omkadering met Franse lelie, waarbij een deel van het achtervlak was gekleurd naar het rijk waar het naar toe wees (Marerijk groen, Ruigrijk rood, Reizenrijk geel, Anderrijk blauw). Borden met daarop faciliteiten en horeca waren voorzien van een internationaal pictogram.
Oorspronkelijk hadden deze wegwijzers een goudkleurig beeldje van Pardoes bovenop. Toen bleek dat deze met grote regelmaat gestolen werden, werden ze vervangen door een punt met bol.
Toen in 2015 borden werden toegevoegd voor Baron 1898 werden ook deze voorzien van een pictogram: het mijnbouwembleem van de attractie. De daarna toegevoegde borden voor Symbolica en Max & Moritz werden voorzien van een reuzenrad-symbool.
Tijdens de Winter Efteling werden borden vervangen dan wel aangevuld met de extra attracties die er dan in het park staan.
In de laatste jaren van hun bestaan werden deze wegwijspalen nauwelijks meer bijgewerkt. Bovendien bevatten ze inconsistenties in gebruik van namen (Schip Schommel), kleuren en pictogrammen en waren een aantal palen reeds verdwenen. Dit leidde ertoe dat de resterende vijftien palen in de zomer van 2025 werden vervangen door een serie nieuwe modellen.
- Wegwijspalen in 2020
Dwarrelplein
Marerijk
Ruigrijk
Toilet-wegwijzer
Voor het aanduiden van toiletten gebruikte men jarenlang beige rechthoekige borden met een sierlijk gevormde punt, met daarin een bruine klassieke Pieckletter ('Toilet') omkaderd met een bruine rand. Bij de sloop van het Spookslot in 2022 werd het laatste bord van dit type uit het park verwijderd.
In 2023-2024 werden op diverse plaatsen in het park nieuwe toilet-wegwijzers geplaatst, sommige daarvan werden opgeleukt met de toevoeging van een extra 'Begeeft u zich hier bij hoge nood...'-bord.
Overige voormalige wegwijzers
De Efteling heeft door de jaren heen nog vele andere wegwijzers gekend. Zo stonden in de beginjaren van de Pardoes Promenade en Brink bij de afslagen richting de verschillende rijken simpele houten wegwijzers met daarop de naam van het betreffende rijk.
De hondenkennel naast het Huis van de Vijf Zintuigen die bestond van 1995 tot en met 2022 had een eigen wegwijzer.
In 2012 werden extra wegwijspalen bij Aquanura en langs de Pardoes Promenade geplaatst. De vorm was gebaseerd op de toenmalige universele wegwijspalen inclusief omkadering en Franse lelie als pijl, maar ze werden met koperkleurig frame en gouden letters op een bordeauxrode achtergrond uitgevoerd. Tegen de tijd dat in 2025 nieuwe wegwijspalen werden geïntroduceerd, waren deze reeds verwijderd. Een restant van deze wegwijzer-stijl is het 'Fountain created by WET Design'-bord aan de Fata Morgana-kant van de vijver.
Voormalige rijken-wegwijzer op de Pardoes Promenade en Brink
Uitzonderlijk grote meertalige wegwijzer bij Ingang West, 1988
Wegwijzer met figuurtje in de Speeltuin, jaren tachtig
Afwijkende, eigen stijl Wegwijzer voor de EHBO-post Ruigrijk, 2009
Wegwijzer voor de hondenkennel
Aquanura-eigen wegwijzer
Sprookjesbos
Een van de meest oorspronkelijke en nog steeds gehandhaafde vorm van bewegwijzering zijn de pijlvormige titelborden op een lage paal verspreid door het Sprookjesbos. Middels de borden kan je een route volgen waarbij je tussen de meeste sprookjes in kan lezen wat het volgende sprookje zal zijn. De borden, donkergebeitst eikenhout met daarin de letters gegraveerd, zijn naar ontwerp van Anton Pieck. Tot het eind van de jaren tachtig waren verschillende wegwijzers voorzien van een extra pictogram onder het bordje waarop een illustratie (silhouet) van het sprookje te zien was.
Vanaf de jaren vijftig wordt er gebruik gemaakt van verschillende soorten borden (kleur hout, lettertypes, lettergroottes) en is er geen vaste lijn in te ontdekken. Vanaf de jaren negentig gaat men over op het Anton Pieck-lettertype aangebracht op het hout met een beige plakletter.
- Bewegwijzering door het Sprookjesbos
Wegwijzer in 1957
Wegwijzer Hans en Grietje, jaren vijftig
Wegwijzer Sneeuwwitje inclusief pictogram (1974)
Naar de 'Zes Dienaren' (1973)
Naar de 'Rode Schoentjes' (1973)
Naar de 'Vliegende fakir' (1974)
Naar 'De Wolf en de Zeven Geitjes' (1974)
Wegwijzer Sneeuwwitje inclusief pictogram (1983)
Tegenwoordige borden, in dit geval de Indische Waterlelies (2013)
De ingang van De Indische Waterlelies wordt als enige sprookje met een apart ontworpen wegwijzer aangeduid. Ook op het plein voor het betreden van het sprookje staat een wegwijzer met een spreuk.
Buiten het park
Ook buiten het park vinden we enkele gethematiseerde wegwijzers naar het park. Zo staan er langs de fietsroute naar de Efteling zevenmijlslaarzen met Efteling als opschrift. Tot medio 2011 stond op de Europalaan een fraaie wegwijzer met koets en paarden door Anton Pieck. Voor de voetgangerstunnel die leidde naar Ingang West wees een bord met een kabouter je de weg naar de ingang.
Laars langs de fietsroute
Wegwijzer naar Kaatsheuvel - Efteling, in Eftelingletters, 1955
Wegwijzer naar Ingang Oost, 1971
Zakelijke opmaak voor wegwijzer van Parkeerplaats Noord, 1980
Ontwerp voor de wegwijzer op de Europalaan
De Wegwijzer begin jaren zestig
Wegwijzer anno 2010
Bord bij de voetgangerstunnel
Zie ook
- Wegwijzer (personeelsinformatie), een voormalige informatiebrochure voor medewerkers.