Vlindervisie is de benaming voor het herzieningsplan van het centrale parkdeel dat geleid heeft tot de Pardoes Promenade en het voormalige plein op de locatie van Symbolica, de Brink. De naam is gebaseerd op de layout, die gezien vanuit de lucht globaal doet denken aan een vlinder, waarbij de promenade en Brink het lijf zijn en de vier omliggende rijken de vleugels.
Het idee is dat bezoekers via deze centrale as vanaf de ingang diep het park in geleid worden om vanaf daar hun keuze voor de rijken te maken. In 2000 is de Vlindervisie gerealiseerd in de Pardoes Promenade en de Brink. In 2016 werd een belangrijk deel van de visie weer losgelaten, doordat met de bouw van Symbolica niet langer alle rijken vanaf het centrale plein te bereiken zijn: Reizenrijk en Ruigrijk zijn alleen nog via een omweg verbonden met de centrale infrastructuur.
De aanleiding
Sinds 1991 zijn er plannen om De Wereld van de Efteling meer vorm te gaan geven. Er moet een bungalowpark komen en een uitgaanscentrum. De directie besluit dat de Efteling hierom ook een ingang met meer allure nodig heeft. De eenvoudige Ingang West wordt daarom in 1996 vervangen door het Huis van de Vijf Zintuigen. De ligging hiervan is berekend op de komst van het toekomstige Uitrijk, maar blijkt de bezoeker wel te verwarren.
Het pad dat vanaf het Huis het park in loopt is -hoewel geasfalteerd- niet veel meer dan een eenvoudig bospad. Door de universiteit van Wageningen wordt een onderzoek uitgevoerd naar bezoekersstromen. Daaruit blijkt dat in de oude situatie vanaf Ingang West het publiek vanuit de entree direct naar het zuiden liep richting de Piraña, Fata Morgana en de Python omdat daar van oudsher de langste rijen staan. Evenzo loopt men later op de dag massaal richting het noorden, en wordt de capaciteit van het park dus nooit optimaal gebruikt. Door een herstructurering verwacht men een gelijkmatiger verdeling van de bezoekers over het park, inclusief de positieve gevolgen op de wachttijden en horeca- en merchandise-omzet.[1]
Het plan
Chris van Grinsven wordt aangetrokken om de ruimtelijke inrichting vorm te geven. Ontwerper Henny Knoet vertelt over de tegenslag bij het concreet invullen van de visie:
Er was een heel parkplan gemaakt, de Vlindervisie, en daar is jaren lang oorlog over gevoerd. Iedereen moest z'n plasje erover doen: De Raad van Commissarissen, de exploitatie en Ton van de Ven natuurlijk. Eindelijk moet eens iemand een streep op papier gaan zetten en dat heeft Chris op zich genomen. Die heeft er goed over nagedacht – niet één lange lijn, respect voor de bestaande boom- en struikpartijen, wat is waardevol en wat kan wijken? Dat alles was op voorhand al discutabel natuurlijk - iedere verandering werd bestreden.
Om de instroom van bezoekers in goede banen te leiden, wordt in 1998 besloten tot een herstructurering van dit parkdeel. Een brede promenade (het lijf van de vlinder) moet naar een centraal plein leiden, waarvandaan de bezoekers kunnen uitwaaieren over de vleugels, de vier rijken van het park.
Bovendien moet het hierdoor mogelijk zijn om delen van het park helemaal af te sluiten voor bezoekers om deze bijvoorbeeld in te zetten voor zakelijke evenementen. Een oplossing met een 'main street' en een centraal plein ("hub-and-spoke model") was ook al in andere pretparken, waaronder die van Disney te vinden.
Realisatie
De implementatie van de plannen had plaats in de Pardoes Promenade en de Brink, naar een definitief ontwerp van landschapsarchitect Mariëlle Kok van Grontmij, Chris van Grinsven en Henny Knoet. Als eerste werd in 2000 het eenvoudige bospad vervangen door een brede, uitbundige promenade met bijzondere lantaarnpalen, de Wonderwachters, sierbestrating en muziek. Hiermee werden bezoekers uitgenodigd om deze route te bewandelen en werden ze gelijk ondergedompeld in Eftelingse sfeer.
Hierna volgde centraal verdeelplein de Brink. Deze heeft een ronde vorm met hierop toegangen tot de vier rijken, zo gepositioneerd dat er niet een voor de hand liggende keuze is, zodat men zelf moet bepalen welk rijk te bezoeken.
Elk van de poorten tot de rijken heeft een afsluitbaar toegangshek, evenals de paden die op de Promenade uitkomen. Voor openingstijd worden deze gesloten gehouden, zodat wachtende bezoekers zich op de Brink verzamelen. Zodra het park opent, waaiert iedereen uit over de verschillende rijken in plaats van slechts de dichtstbijzijnde attracties.
Effectiviteit
Het effect van de visie is maar beperkt geweest. Jarenlang werd 's ochtends het park afgesloten gehouden door middel van het hek bij het Dwarrelplein, zodat bezoekers zich niet konden verzamelen op de Brink. Ook bleek doordat er nabij de Brink zelf weinig te doen was, het plein gedurende de dag nauwelijks gebruikt werd en dus geen verdelende functie had. Voor zover bekend zijn de hekken nooit gebruikt om slechts een deel van het park open te stellen, mede omdat er tussen aangrenzende rijken ongehinderd verkeer mogelijk is buiten de Brink om.
De komst van Polles Keuken heeft in 2012 een kleine opleving van de situatie gebracht: de Promenade en Brink zijn voor openingstijd al geopend en er is koffie te koop bij De Gebrande Boon. Om 10 uur gaan de hekken open zoals oorspronkelijk bedoeld. Ook is het gedurende de dag drukker op het plein.
Afbraak
Niettemin, als de plannen voor de bouw van Symbolica concreter worden, blijkt dat de Efteling afscheid heeft genomen van het centrale idee van de vlindervisie, die dus nooit echt gewerkt heeft als bedoeld. De nieuwe attractie wordt pontificaal op de Brink gepositioneerd, waarmee dit plein verdwijnt. Het pad via Pagode naar het Reizenrijk, en de stenen brug richting het Ruigrijk zijn hierdoor afgesneden van de Pardoes Promenade. Bezoekers die aan het uiteinde van de Promenade komen, kunnen nog uitsluitend kiezen voor het pad richting het Marerijk, of richting het Anderrijk. Van een verdeelplein is daarmee dus geheel geen sprake meer.
Als ‘eerbetoon’ (of is het een goedmakertje?) is er in het Observatorium van Symbolica een boek te vinden met het woord ‘’Vlindervisie’’ op de rug.
- ↑ Kleine Boodschap (podcast) nr 137: In gesprek met Erik van den Brand