Dirigent

Ontwerp voor de dirigent

De Dirigent is een figuur ontworpen voor het Spookslot door Ton van de Ven, maar daar nooit gerealiseerd is. De figuur maakt onder de naam Joseph Charlatan echter alsnog zijn opwachting in Danse Macabre.

Oorspronkelijk idee

Op de Spookslot-pagina's in Kroniek van een Sprookje vinden we een ruwe schets waarop een dirigent staat afgebeeld, die met zijn baton heftig aan het dirigeren is. Op de tekening is ook een harpspeler te zien.^[1] Later heeft Ton dit idee gedetailleerder uitgewerkt, in een tekening die onder andere getoond is op Ton van de Ven-tentoonstelling Dromen met geleende hand in 2010 (zie afbeelding rechts). Hij lijkt hier als een geest uit een gescheurd graf naar boven te komen, en hij heeft een kaal hoofd en lange baard, hangende oogleden en mondhoeken, een wapperend gewaad en in zijn hand een baton.

De dirigent zou als animatronic op het bordes vooraan in de show geplaatst moeten worden om de verschillende spookelementen als een orkest aan te sturen. Hij zou zelfs tegen de ruiten van de publiekstribune hebben moeten tikken.^[2]

De dirigent is uiteindelijk nooit in de definitieve inrichting van het Spookslot terechtgekomen. Het budget voor het Spookslot was niet toereikend, en Van de Ven verkoos het geheel weglaten van de dure figuur boven het kaasschaven over de hele linie van de attractie.^[2]

Alternatief voor Trollenkoning

Het plan is bij de Efteling echter nooit helemaal uit beeld verdwenen. Toen in 1987 de Efteling door TNO benaderd werd voor een toepassing van hun nieuwe robotarm-techniek, was een van de opties die de Efteling overwoog om hiermee de dirigent alsnog te realiseren. Uiteindelijk werd er echter gekozen voor een nieuw sprookjesfiguur: de Trollenkoning.^[3]

Bij het afscheid van Ton van de Ven van de Efteling in 2003 mocht hij een aantal zaken onthullen bij attracties waar hij aan gewerkt had. Bij het Spookslot was dat 'de dirigent' (voor die gelegenheid gespeeld door een acteur).

Danse Macabre

Ontwerpschets dirigent Charlatan in Danse Macabre

Ontwerper Jeroen Verheij haalde de tekening van Ton weer uit het archief bij het ontwikkelen van de opvolger van het Spookslot, Danse Macabre (geopend in 2024). Omdat het gelijknamige muziekstuk de rode draad zou worden van de attractie vond hij dat de dirigent wel een prominente rol moest gaan spelen.^[4] Het achtergrondverhaal van de attractie draait ook om hem, Joseph Charlatan, van wie een graf met standbeeld op het kerkhof buiten het gebouw te vinden zijn.

In de hoofdshow zie je dirigent Charlatan, zwevend voor het grote orgel van de kapel, het muziekstuk dirigerend. Hij lijkt veel op de oorspronkelijke schets van Van de Ven, al heeft hij een wit gilet en jasje aangetrokken.

Dirigent op de boekomslag

Als spilfiguur in het achtergrondverhaal staat hij in die vorm ook afgebeeld op het boek van Paul van Loon dat dit verhaal vertelt: Danse Macabre – Het begin.