Gevangenis
Martelscène
De Martelscène
Figuren 8
Muziek 'Eastern Jails'
Vorige Voorportaal
Volgende Haven
Fata Morgana

De Gevangenis is de zevende scène in Fata Morgana. In deze lugubere scène worden gevangenen aan hun lot overgelaten of moeten ze zware dwangarbeid verrichten.

Omschrijving

De scène volgt rechtstreeks op het voorportaal van de gevangenis. We varen een grotgewelf binnen. Rechts treffen we in een inham in de rotspartij een oude cipier met een grote gier op zijn rug. Hij kijkt richting de boot, mompelt wat en schudt zijn sleutelbos heen en weer. Er volgen nog drie openingen, dichtgemaakt met lange spijlen: cellen. De eerste cel is niet bewoond er liggen wat kadavers op de grond en er brandt nog een knetterend kampvuur. De tweede cel is ondergelopen maar er is niemand meer te zien; aan de muur hangen nog ketens. Ook de derde cel staat onder water, erin bevindt zich een kale blanke man die zich, snakkend naar adem, omhoog trekt aan de spijlen. Op het water drijft nog een bordje met een stuk brood.

Hakmes bewaakt de doorgang

Aan de linkerzijde, ook omgeven door rotsen, is een grote ruimte in het rotswerk die verlicht wordt met brandende fakkels. Er staat een groot houten dynamisch mechanisme waartussen verschillende mensen hun werk uitvoeren. Dit gedeelte wordt ook wel de martelscène genoemd. Verschillende grote raderen, touwen en balken zijn op elkaar aangesloten en worden bewogen door twee gevangenen die met veel inspanning een rad voortduwen. In het midden van de scène staat een wachter met zweep en achter hem staat een gevangene voorover gebogen bij een dampende kachel. De kachel wordt voorzien van zuurstof door een grote blaasbalg die ook door de gevangenen in beweging wordt gebracht. Links in de scène staat een vierde, afgepeigerde gevangene aan een hendel te trekken.

De Kalief tussen de rotsen

Tussen de werktuigen en de cellen hangt een levensgroot hakmes naast de vaargeul, dat af en toe op en neer schudt alsof het ieder moment losgelaten kan worden om onze boot te doorklieven. De boot vaart onder een laag gedeelte van de rots door, en nadat een mistgordijn is weggetrokken komt de boot in een apart gedeelte van de grot, dat veel hoger is en bovenin een uitloop naar buiten heeft waardoor de volle maan te zien is. De vaargeul lijkt hier dood te lopen op de rotsen. Er verschijnt echter de tweede Kalief, die met een knallend geluid een rotswand opent, waardoor de boot toegang krijgt tot de Haven.


Mompelende cipier

De scène telt 7 bewegende menselijke animatronics:

  • De cipier
  • Gevangene bij de hendel
  • Wachter met de zweep
  • Gevangene bij de kachel
  • Twee gevangenen in het looprad
  • Verdrinkende gevangene in de cel

De scène telt 1 dierlijke animatronic:

  • Gier

Ontwerp

Eén van de illustraties uit Stern

In tegenstelling tot de andere scènes van de attractie, die zijn ontworpen door Ton van de Ven, werd het deel met het martelrad van deze scène nader ingevuld door Henny Knoet. Het idee van een martelscène was opgenomen in de showbeschrijving.[1] Van de Ven suggereerde aan Knoet de sfeer van de film Die Unendliche Geschichte (1984) waarvan hij illustraties had gezien in weekblad Stern[2] en gaf hem opdracht binnen die sferen de scène verder in te vullen. Het is Knoets enige ontwerpbijdrage aan deze attractie.

Enkele aspecten die zijn terug te lezen in de opzet hebben het niet gehaald. Zo zou men uit de cellen klagende geluiden moeten horen. Wanneer je de cipier voorbij vaart maakt de gier een akelig krijsend geluid.

De maan tegen een hemel zonder sterren

Halverwege de trap die in de martelscène te zien is zouden twee mannen vastgeketend tegen de muur staan. De hoofden van deze mannen volgen de voorbijvarende boot. Eenmaal voorbij de gevangenis zien we boven ons een sterrenhemel en de maan. Na bliksemflitsen, een hoorbare wind en rollende donder zien we de Kalief omgeven door rook en een intens wit licht. Hij splijt de rotsen met een scheurend en schurend geluid.

Aanpassingen

  • Tot 2014 was er bij de tweede Kalief een mysterieus gezoem te horen gevolgd door een lange blikseminslag. In oktober dat jaar kregen alle Kaliefen een nieuw geluidseffect. Het huidige geluid begint met hoger gezoem en eindigt met een korte lage dreun. In november 2020 keerde het oude geluid kort terug.
  • Ook de lichteffecten bij de tweede Kalief zijn een aantal maal gewijzigd. In de beginjaren scheen op de rotsdeuren een rode laser. Later werd dit een groene. In 2015 werd deze vervangen door een blauwe variant.
De rotsdeur met goudader in gebruik in 2018
  • Bij het aanpakken van de veiligheidssystemen in september 2017 werden de twee rotsdeuren bij de tweede Kalief vervangen door een enkele, brede rotsdeur met daarop een goudader, uitgelicht met een blauwe spot. Deze wijziging was noodzakelijk wegens nieuwe veiligheidsregels: de oude deuren kwamen bij het openen tegen het rooster aan waarop je bij nood moet uitstappen. Bij het vervangen van de deuren verdween ook bovengenoemd lasereffect. Het duurde nog tot in 2018 vooraleer deze nieuwe deur daadwerkelijk een tijd redelijk stabiel werkte. In 2020 trad echter een hardnekkige storing op, die tot op heden niet is opgelost; de deur staat permanent open.

Schetsen door Henny Knoet en Ton van de Ven

Galerij

Achter de schermen

  1. De Efteling: showbeschrijving "Arabische Show", najaar 1985
  2. De Vijf Zintuigen: Fata Morgana; Making of De Verboden Stad (2021)